लग्नाच्या वयातील अंतराने काळानुसार सामाजिक, सांस्कृतिक, आणि वैयक्तिक पातळीवर अनेक बदल घडले आहेत. जुन्या काळात लग्न वयाच्या लहान वयात होण्याची प्रथा होती, तर आजच्या काळात शिक्षण, करिअर, आणि स्वातंत्र्याला प्राधान्य देत लग्नाचं वय उशिरा ठरवलं जातं. परंतु या बदलांमुळे काही सकारात्मक परिणाम झाले असले तरी, त्याचे दुरुपयोगही झाले आहेत. खालील तीन कथा वयातील या अंतराचं वास्तव दाखवतात.
१. “शैक्षणिक स्वातंत्र्याचं स्वप्न आणि लग्नाचा पहिला अडसर”
कथानक
शीतल एका खेडेगावात राहणारी मुलगी, ज्याचं स्वप्न मोठं शिक्षण घेऊन डॉक्टर होण्याचं होतं. मात्र, वयाच्या 16व्या वर्षी तिच्या कुटुंबानं तिला लग्नासाठी तयार केलं. शिक्षण अपूर्ण राहिलं, आणि संसारात अडकलेल्या शीतलच्या स्वप्नांची राख झाली.
दुरुपयोग
लहान वयात लग्न लावून दिल्यामुळे शीतलच्या आयुष्यात तिच्या स्वप्नांना पूर्ण होण्याची संधीच मिळाली नाही. तिच्या सासरच्या लोकांनी तिचा फायदा उचलून तिला शिक्षणापासून वंचित ठेवलं.
परिणाम
- शीतलला नेहमी वाटत राहिलं की तिचं आयुष्य तिचं स्वतःचं नाही.
- समाजात अशा घटनांमुळे अनेक मुलींच्या स्वप्नांची राख होते.
वाक्प्रचार
- “कोंबडं उडायच्या आधीच गळा कापला” – शीतलच्या स्वप्नांची हत्या लहान वयातच झाली.
- “आभाळाएवढं स्वप्न आणि मुठीत धरलेलं आयुष्य” – तिच्या मोठ्या स्वप्नांना कुटुंबीयांच्या विचारांनी मर्यादा घातली.
२. “स्वातंत्र्याचं वय आणि अपेक्षांचं जाळं”
कथानक
आधुनिक काळातल्या संजय आणि प्रीतीची प्रेमकहाणी कॉलेजमध्ये सुरू झाली. दोघेही शिक्षणानंतर स्थिरस्थावर होऊन लग्न करायचं ठरवत होते. मात्र, त्यांच्या वडिलांना वय जास्त होतंय म्हणून त्यांच्यावर लग्नासाठी दबाव टाकला गेला.
दुरुपयोग
- लग्नाचा दबाव असल्यामुळे दोघेही न परिपक्व असताना लग्नबंधनात अडकले.
- करिअरमध्ये स्थिरतेची संधी मिळण्याआधीच संसाराचा भार सांभाळावा लागला.
परिणाम
- लग्नानंतरच्या आर्थिक समस्यांमुळे दोघांमध्ये वाद होऊ लागले.
- प्रीतीचं शिक्षण अपूर्ण राहिलं, तर संजयला आपल्या नोकरीसाठी घर बदलावं लागलं.
वाक्प्रचार
- “नांगर न हलवता गाडा अडकला” – परिपक्वता न येता संसाराचा भार घेतला गेला.
- “बोर खाल्लं आणि तोंड वाकडं केलं” – निर्णय घाईत घेतल्यामुळे त्रास सहन करावा लागला.
३. “उशीरा वयाचं लग्न आणि आधुनिकतेचा दुरुपयोग”
कथानक
अनिता आणि राजेश हे दोघेही उच्च शिक्षित होते. दोघांनी 30च्या पुढे लग्न केलं, परंतु त्यांच्या विचारसरणीत मोठी दरी होती. आधुनिक विचारांमुळे, ते एकमेकांना समजून न घेता स्वतंत्रपणे जगण्यावर भर देत राहिले.
दुरुपयोग
- आधुनिक विचारांचा अतिरेक झाल्यामुळे दोघांमध्ये नातं टिकवण्यासाठी संवाद आणि समज कमी पडले.
- स्वतःच्या स्वातंत्र्याला जास्त महत्त्व दिल्यामुळे संसारात सामंजस्याचा अभाव राहिला.
परिणाम
- अनिता आणि राजेश यांचं लग्न एका वर्षातच मोडलं.
- नातं जपण्याऐवजी, त्यांनी स्वातंत्र्याचा अतिरेक केला.
वाक्प्रचार
- “पाणी पाणी म्हणता कालवा सुकला” – नातं सुरू होतंय तोवरच तुटलं.
- “घर बांधलं पण पायऱ्या विसरल्या” – संसारासाठी महत्त्वाचं असलेलं सामंजस्य गमावलं.
निष्कर्ष
वयाच्या योग्यतेचा आणि विचारसरणीचा आदर न ठेवल्यास लग्नाचं नातं अडचणीत येतं. जुन्या काळात जिथे लहान वयात लग्नं लावली जात होती, तिथे मुलींवर अन्याय होत असे. आधुनिक काळात शिक्षण आणि स्वातंत्र्य याला महत्त्व देण्यात आलं असलं तरी, कधी कधी अति विचारांमुळे संसार विस्कळीत होतो. म्हणूनच, लग्नाचं वय ठरवताना समतोल राखणं, संवाद साधणं, आणि दोघांच्या स्वप्नांना जपणं गरजेचं आहे.
“लग्न हे केवळ सोहळा नसतो, तर दोन व्यक्तींमधील विश्वासाचा पायाही असतो.”
